REKLAM Reklam REKLAM
  1. Anasayfa
  2. Makaleler

Şükufezar Dergisi: Osmanlı’nın Okur-Yazar Kadınları


Şükufezar Dergisi

1886 yılında Osmanlı Maarif Nazırı Münif Paşa’nın eğitimli kızı Arife Hanım tarafından çıkarılan,‘’Çiçek bahçesi’’ anlamına gelen ilk Müslüman kadın dergisi Şükufezar, batılılaşma ve modernleşme arasındaki ince çizgiyi özümseyen, biz de varız ve var olmaya devam edeceğiz görüşüyle hareket eden, belki de ciddi anlamda ilk feminizm hareketlerinin görüldüğü dergidir. Derginin çıkarttığı her sayının kapağında yer alan Şeyh Vasfi’ye ait şu dörtlük göze çarpmaktadır :

Ey talibe-i safa-yı mana
İman ile bak şükûfezara
Ezhar-ı edeb şemimi solmaz
Tercih eder ehl-i di

Açıklaması

Ey gerçek mananın talebesi
Çiçek bahçesine (şükufezara) iman ile bak
Edeb çiçeklerinin kokusu solmaz
Gönül ehli edebi, bahara tercih eder

Osmanlı'nın Okur-Yazar Kadınları: Şükufezar Dergisi
Osmanlı’nın Okur-Yazar Kadınları: Şükufezar Dergisi

Şükufezar, Osmanlı’nın dağılma ve çöküşe yaklaştığı zamanda, okur yazar oranının neredeyse yok denecek kadar az olduğu dönemde ortaya çıkmıştır ki okuma yazma oranını tarihçi Sinan Meydan  kadınlarda binde 4, erkeklerde yüzde 7 olarak ifade etmektedir. (harf devrimi öncesi rakamlar). Dergi bu bağlamda düşünüldüğünde kadınlara yönelik atılan kayda değer bir adımdır.

İkinci Meşrutiyet yıllarına yaklaşıldığında kız öğretmen okulu Dar’ül –Muallimat’tan yetişen öğretmen nesli ortaya çıktı. Şükufezar bu okumuş kadınların namı diğer mekteplilerin dergisiydi.

Dar'ül Muallimat
Dar’ül Muallimat

Osmanlı döneminde kadınlarla ilgili çıkan başka dergiler de vardı ama Şukufezar’ı özel yapan şey dergideki tüm yazıların kadınların kaleminden çıkmış olmasıydı. Arife Hanım’la birlikte Fatma Nevber, Münire, Fatma Nigar, Fatma Naima gibi isimler derginin diğer kadın yazarlarıydı. Dergideki kadın yazarlar yazılarını eş ve babalarının isimleri ile değil kendi isimleriyle yazıyorlardı. Bulunduğu dönemin kadın dergi profili olan kadınlık, kadının rolü, ev ekonomisi, çocuk bakımı gibi alanların aksine;  kadının okumasını, eğitilmesini öğütlemiştir. Yazımızın giriş paragrafını Arife Hanım daha derginin ilk sayısında yazmıştır ve kadın ile erkeğin toplumda birlikte ilerlemesi gerektiğini ve bu ilerlemede kadınların özellikle yer almasının gerekliliğini, dolayısıyla kadın erkek eşitliğini ortaya koymuştur. Diğer önemli bir husus ise dergi başka bir gazetenin ya da derginin eki olarak ortaya çıkmamıştır. Sadece aydın kadınların öncülüğünde toplumdaki yerini almıştır. Dergiye Dar-ül Muallimat’ta yetişen diğer öğretmen okuyucuların mektupları da katkı sağlamıştır.

Osmanlı'nın Okur-Yazar Kadınları: Şükufezar Dergisi
Osmanlı’nın Okur-Yazar Kadınları: Şükufezar Dergisi

Şükufezar’ın günümüze beş sayısı ulaşabilmiştir ve şuanda da Erzurum Atatürk Üniversitesi kütüphanesinde Özege Koleksiyonundadır.

Son Söz

“Biz saçı uzun aklı kısa diye erkeklerin alaycı gülüşlerine hedef olmuş bir taifeyiz. Erkekliği kadınlığa, kadınlığı erkekliğe tercih etmeyerek bunun aksini ispat etmeye çalışacağız Arife Hanım

“Şükufezar” yani Çiçek Bahçesi’nin günümüz bir çok kadın dergisine örnek olması ümidiyle.

KAYNAKLAR: 1

3-Meydan, Sinan (2010). Cumhuriyet Tarihi Yalanları .1.cilt. İstanbul: İnkılap Yayınevi

REKLAM Reklam REKLAM
  • 0
    sevdim
    Sevdim
  • 0
    alk_lad_m
    Alkışladım
  • 0
    e_lendim
    Eğlendim
  • 0
    be_endim
    Beğendim
  • 0
    _rendim
    İğrendim
  • 0
    d_nceliyim
    Düşünceliyim
  • 0
    k_zg_n_m_
    Kızgınım!
İlginizi Çekebilir

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

REKLAM Reklam REKLAM