Konuşursam beni sadece İngilizce bilenler anlayacak ama sessiz bir filmi herkes anlayabilir ve dünya Amerika’dan ibaret değil.
Charlie Chaplin
Charlie Chaplin Büyük Diktatör Konuşması
Charlie Chaplin Büyük Diktatör Konuşması
‘’The Great Dictator’’ ’’ Büyük Diktatör’’ filmi 1940 Amerikan yapımı, Charlie Chaplin’in ilk sesli filmi olma özelliği taşımaktadır. Filmde nazizm, emperyalizm, militarizm, faşizm eleştirilerinin yapılması, bastırılmış ve sindirilmiş kitlelerin çığlıklarının, düşüncelerinin dışa vurumu görülmektedir.
Chaplin’in sessizliğini ilk bozuşudur, kontrol mekanizmalarına dur deyişidir Büyük Diktatör. Amerika ve Almanya’nın henüz barış halinde olduğu yıllarda sergilenmiş, cesurca bir tavır sergileyen bir sanatçının tüm dünya insanlarının sesi olduğu bir yapıttır.
Filmde canlandırılan her iki karakter de, diktatör Adenoid Hynkel ve Yahudi berber, ne kadar imgeseldir ki Chaplin tarafından canladırılmaktadır. İlerleyen tarihte felaketle sonuçlanacak olan hem kültürel hem de ırka yönelik soykırımın habercisidir.
Hitler’in fikirdaşı Mussolini’ye de yer verilmiştir filmde. Sarayında ağırladığı diğer faşist liderle yaptığı sömürge paylaşımı sırasında anlaşmazlığa düşer ve kavga ederler. Malum o dönemde basın faşist liderlerin elindedir ve Hitlerin Propaganda Bakanı, filmde Garbitsch olarak karşımıza çıkan karakter bu tartışmaya kulak misafiri olur ve etrafta olayı öğrenmeye çalışan diğer gazetecileri uzaklaştırır ama iş işten geçmiştir, her şey duyulacaktır.George Orwell’ın 1984 romanında da sıkça gördüğümüz basın sansürü ve gerçekleri bilme, haber alma hakkının baltalandığının göstergesidir.
2. Dünya Savaşı sırasında gerçekleşen olaylar dizisinde sadece o güne değil, geçmişin ve öngörülen geleceğin hırslı iktidar sahiplerine ağır eleştiri ve aşağılama vardır.
Savaş bir insanlık suçudur. Aç gözlü liderlerin paylaşılamayan oyuncakları haline gelen topraklar, insanlar, tarih boyunca bu kıyımdan payına düşeni fazlasıyla almışlardır. İnsanlık Manifestosu sayılan Charlie Chaplin’in bu filmi sadece Hitler’i değil faşist diğer liderleri de yermiştir. Günümüzde de Amerika Ulusal Film Arşivi’nde korunmaktadır.
Hicivle dolu Charlie Chaplin Büyük Diktatör Konuşması şöyledir:
Üzgünüm!
Ama ben imparator olmak istemiyorum. Bu, benim işim değil. Kimseye hükmetmek ya da boyun eğdirmek istemiyorum.
Elimden gelirse, herkese yardım etmek isterim: Yahudi olan, olmayan, zenci veya beyaz… Hepimiz karşımızdakine yardım etmek isteriz; insanların doğası budur. Biz birbirimizin mutluluğu için yaşamayı isteriz, kötülüğü için değil. Birbirimizden nefret etmek, birbirimizi aşağılamak istemeyiz.
Bu dünyada herkese yetecek yer var. Ve toprak hepimizin ihtiyacını karşılayacak kadar bereketli. Hayatın bize çizdiği yol, özgürlük ve güzelliklerle dolu olabilir ama biz onu yitirdik. Hırs ruhumuzu zehirledi, dünyayı bir nefret çemberine aldı, hepimizi kaz adımlarıyla sefalete ve kana sürekledi. Hızımızı arttırdık ve bunun tutsağı olduk. Bolluk getiren makineleşme bizi yoksul kıldı. Edindiğimiz bilgiler bizi alaycı, zekamızı ise katı ve acımasız yaptı.
Çok fazla düşünüyor ama çok az hissediyoruz. Makineleşmeye değil, insanlığa muhtacız aslında. Zekaya değil, iyilik ve anlayışa… Bu değerler olmadan hayat korkunç olur, her şeyimizi yitiririz. Uçaklar ve radyo denen icat bizi birbirimize yakınlaştırdı. Bu buluşların varoluş nedeni, insanın içindeki iyiliği ortaya çıkarmak, evrensel kardeşliği inşa etmek ve birleşmemizi sağlamak. Şu anda bile sesim dünyadaki milyonlarca insana, acı çeken kadınlara, erkeklere ve çocuklara, suçsuz insanları hapse atıp işkence eden bir sistemin kurbanlarına bu sayede ulaşabiliyor.
Beni işitenlere şunu söylemek istiyorum: “Umutsuzluğa kapılmayın.” Üstümüze çöken bela; vahşi bir hırsın, insanlığın gelişmesinden korkanların duyduğu acının bir sonucu.
İnsanlardaki bu nefret duygusu geçecek, diktatörler ölecek. Ve halktan aldıkları güç, yine halkın eline geçecek. Son insan ölene kadar özgürlük yok olmayacak.
Askerler!!! Kendinizi vahşilere teslim etmeyin. Sizleri hakir gören ve esir edenlere, hayatlarınızı yönetmeye çalışanlara, size ne yapmanız, ne düşünmeniz, ne hissetmeniz gerektiğini emredenlere, hepinizi hayvan terbiye eder gibi şartlandırıp topun ağzına sürenlere boyun eğmeyin. Bu doğa dışı adamlara, bu makine kafalı, makine kalpli adamlara boyun eğmeyin.
Sizler birer makine değilsiniz! Sizler hayvan da değilsiniz! İnsansınız. Kalbiniz insanlık sevgisiyle dolup taşıyor. Nefret etmeyin! Yalnızca sevilmeyenler nefret eder… Sevilmeyenler ve doğaya aykırı olanlar.
Askerler! Kölelik adına savaşmayın, özgürlük için savaşın! St. Luke İncil’inin 17. bölümünde şunlar yazılıdır: “Cennet insanların içindedir. Tek bir insanın ya da belirli bir zümrenin değil, tüm insanların içinde, sizin içinizdedir.”
Siz insanlar güce sahipsiniz. Makineleri yapacak güce, mutluluğu yaratacak güce… Bu hayatı özgür ve güzel kılacak güce sahipsiniz. Hayatı olağanüstü bir maceraya çevirecek olan da yine sizlersiniz. Öyleyse, demokrasi adına haydi sahip olduğumuz bu gücü kullanalım. Birleşelim! Yeni bir dünya için savaşalım, insanca bir dünya için… Herkese çalışma şansı verecek, gençlere gelecek, yaşlılara güvenlik sağlyacak bir dünya için savaşalım…
Zalimler de böyle sözler vererek iktidara geldiler. Ama yalan söylediler! Sözlerini tutmuyorlar. Hiç bir zaman tutmayacaklar! Diktatörler sadece kendilerini özgürleştirir, insanlarıysa esarete mahkum ederler.
Haydi şimdi bu sözleri tutmak için savaşalım. Dünyayı özgürleştirmek için savaşalım. Uluslar arasındaki sınırlar olmadan yaşayabilmek, kendimizi hırstan nefretten ve hoşgörüsüzlükten arındırmak için… Sağduyulu bir dünya için… Bilimin ve gelişmenin bütün insanlığa mutluluk getireceği bir dünya için savaşalım.
KAYNAKLAR: 1
